جغرافیا، آب و هوا:
هاینان کوچک‌ترین و جنوبی‌ترین استان جمهوری خلق چین، با جمعیتی حدود 11 میلیون نفر و با مساحت 35400 کیلومتر مربع، از چندین جزیره در دریای چین جنوبی تشکیل شده و بزرگترین و پرجمعیت ترین جزیره چین است. نام هاینان که به «دریای جنوب» ترجمه می‌شود، نشان‌دهنده موقعیت جزیره است که در جنوب تنگه چیونگژو (Qiongzhou جداکننده استان گواندونگ و هاینان) قرار دارد. این جزیره، از شمال با استان گواندونگ، از غرب با خلیج بیبو و گوانشی و ویتنام، از شرق به دریای چین جنوبی، تایوان و فیلیپین همسایه است. آب و هوای چهار فصل این استان و شرایط مناسب نور، گرما و آب و میانگین دمای سالانه جزیره هاینان 22.5-25.60 درجه سانتیگراد، فرصت های گردشگری و کشاورزی کم نظیری را در اختیار این منطقه قرار داده است. هایکو مرکز این استان در ساحل شمالی جزیره هاینان قرار دارد و دومین شهر مهم آن سانیا که یک مقصد محبوب گردشگری است در ساحل جنوب قرار گرفته است. از جمله شهرهای مهم دیگر این استان می‌توان به ونچانگ، سانشا، کیونگهای، دانگ فانگ و دانژو اشاره کرد. موقعیت مطلوب استان‌هاینان در منطقه توسعه یافته اقتصادی و در شعاع پروازی 1.5 ساعته از هنگ کنگ، ماکائو، شنزن و گوانجو از نکات مثبت این استان می‌باشد که می‌تواند موفقیت اقتصادی آن را تضمین کند.
اقتصاد و تجارت خارجی:
تا اواخر قرن بیستم، اقتصاد هاینان عمدتاً مبتنی بر صنعت کشاورزی بود و محصولات کشاورزی بیشترین صادرات جزیره را تشکیل می دادند. از سال 1950 تا 1988، این منطقه بخشی از استان گواندونگ به شمار می‌رفت و سپس به عنوان بخشی از برنامه اصلاحات اقتصادی چین به رهبری دنگ شیائوپینگ، به بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی تبدیل گردید. ارتقای هاینان به سطح استان و اعلام برنامه آن برای تبدیل شدن استان به عنوان بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی چین و تشویق سرمایه‌گذاری خارجی در این استان، مسیر توسعه و پیشرفت این استان را هموار ساخت.
منطقه تجارت آزاد:
هاینان، با توجه به قرار گرفتن در جنوبی ترین نقطه چین و هم‌جواری با کشورهای عضو اتحادیه جنوب شرق آسیا (آ.سه.آن)، به عنوان خط مقدم ارتباط چین با کشورهای جنوب شرقی آسیا عمل می‌کند. این امر نه تنها فرصت های جدیدی را در ابتدای مسیر «کمربند-راه» ایجاد کرده، بلکه نقش شهر هاینان مرکز استان را نیز به عنوان بخش مهمی از "جاده ابریشم دریایی" برجسته تر می‌کند.
هاینان به لحاظ منابع طبیعی بسیار غنی بوده به طوری که یکی از بالاترین ذخایر داخلی و فراساحلی نفت و گاز طبیعی در کشور چین با بیش از 99.6 میلیارد متر مکعب ذخایر گاز را در اختیار دارد. این استان سرشار از منابع معدنی از جمله ذخایر تیتانیوم می‌باشد که حدود 70 درصد کل از مجموع ذخایر تیتانیوم کل چین را در خود جای داده و همچنین با در اختیار داشتن میدان نمک Yinggehai (یکی از مزارع نمک برتر در چین)، اصلی ترین پایگاه اصلی تولید نمک دریایی چین را دارد.
بزرگترین پایگاه تولید لاستیک در چین در استان‌هاینان قرار دارد به‌طوری‌که طیف گسترده‌ای از محصولات لاستیکی مانند لاستیک، تسمه نقاله و دستکش لاتکس در این استان تولید می شود. الکترونیک یک صنعت در حال ظهور در هاینان است. صنایع مرتبط با فرآوری مواد غذایی و نوشیدنی نیز اخیرا به پیشرفت هایی دست یافته اند، آب نارگیل طبیعی با نام تجاری (Yeshu) یکی از برندهای معروف در چین است.
تولید ناخالص داخلی استان‌هاینان در سال 2023 به حدود 755 میلیارد یوان و حجم تجارت خارجی آن با افزایش 15.3 درصدی نسبت به سال قبل، به حدود 230 میلیارد یوان ( حدود 31 میلیارد دلار) رسید. صادرات از این استان در سال 2023 حدود 75 میلیارد یوان (رتبه بیست و پنجمین صادرکننده بزرگ در بین 31 استان ) و واردات این استان به 157 میلیارد یوان رسید ( در رتبه بیست و یکمین استان واردکننده بزرگ در بین استانهای چین) و این استان را در رتبه 26 استانهای به لحاظ اقتصادی قرار دارد.
عمده‌ترین صادرات استان‌هاینان شامل محصولات بدست آمده حاصل از تقطیر نفت سبک، قطعات کامپیوتری، گاز طبیعی، پلی اتیلن و عمده واردات استان‌هاینان سنگ آهن، کنسانتره، آهن، مواد آرایشی، زغال سنگ، قیر و گاز طبیعی می‌باشد.
مهمترین مقاصد برتر صادراتی این استان در سال 2023 به ترتیب عبارتند از : هنگ کنک (2.3 میلیارد دلار) ، هلند (841 میلیون دلار ) ، ویتنام (673 میلیون دلار) ، آمریکا (618 میلیون دلار)، فیلیپین (565 میلیون دلار)، امارات (491 میلیون دلار)، ترکیه (646میلیون دلار)، اسپانیا (387 میلیون دلار)، روسیه( 300 میلیون دلار) و اندونزی (293 میلیون دلار)
بندر تجارت آزاد هاینان:
بندر تجارت آزاد هاینان به عنوان یک بندر تجاری آزاد در 1 ژوئن 2020، توسط کمیته مرکزی حزب کمونیست چین و شورای دولتی و با برنامه ارتقای تجارت آزاد در این استان و ارائه تسهیلات و مشوق های تجاری، توسط نهادهای تصمیم گیر چین تاسیس گردید. هدف از این طرح، تمرکز بر ایجاد سیاستی مبتی بر «تعرفه صفر، نرخ مالیات پایین، ساده سازی سیستم مالیاتی، تجارت آزاد و تسهیل سرمایه گذاری، کاهش میزان مالیات شرکت ها تا 15 درصد، تسهیل صدور روادید برای مقاصد تجاری برای تسهیل سرمایه گذاری، عنوان شده است که این موارد باعث گردیده که بندر تجارت آزاد هاینان، با دارا بودن مزایای فوق الذکر، راه خود را برای نیل به هدف تبدیل شدن این استان به بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی در چین تا سال 2035 هموارتر نماید. معافیت از تعرفه واردات برای محصولاتی که ارزش افزوده آنها بیش از 30 درصد در هنگام ورود به بقیه سرزمین اصلی چین است، و ساخت مرکز (HUB)، حمل و نقل بین‌المللی جدید و اتصال غرب چین از جمله مزیت های این استان می‌باشد.
دولت برای تحقق این موارد، جدول زمانی را برای دستیابی به مراحل مختلف توسعه منطقه تجارت آزاد هاینان تدوین نموده است که بر اساس آن تا دو دهه آینده قرار است این منطقه در کنار شناخته شدن به عنوان فضای کسب و کار پیشرو در چین، بهبود رقابت صنعتی، پیشگیری و کنترل موثر ریسک، بهبود تدریجی قوانین و مقررات سازگار برای ساخت بنادر تجارت آزاد را در برنامه خود داشته باشد. از دیگر برنامه‌های این بندر می‌توان به امکان تبادل آزادانه و راحت افراد، حمل و نقل و داده ها، ایجاد بندر تجارت آزاد با نفوذ بین المللی بالا اشاره نمود.
هاینان همچنین سیاست های کلیدی برای سرمایه‌گذاری در بندر تجارت آزاد اعلام نموده است که از جمله می‌توان به آزادسازی تجارت کالا و خدمات، تسهیل سرمایه گذاری، تبادل آزادانه سرمایه و داده ها و اجرای سیاست ورود بدون روادید اشاره نمود که در هرکدام از این بخش‌ها اقداماتی از جمله تسهیل صدور مجوز و تأیید برای سرمایه گذاری، پشتیبانی از راه‌اندازی بسترهای تجارت محصولات مالی مربوط به انرژی، حمل و نقل، تسهیل امور لجستیک و کاهش هزینه های حمل و نقل و ایجاد خطوط کنترل گمرکی شامل تعبیه خطوط اول و دوم برای تسهیل ورود و خروج کالاها در داخل هاینان و انتقال به سایر مناطق دیگر در چین (با پرداخت مالیات) در دست اقدام دارد.
بر اساس طرح "چهاردهمین برنامه پنج ساله توسعه استان هاینان (2021-2025)" همکاری‌های بین‌المللی این استان از طریق برگزاری کنفرانس های بزرگ بین المللی، تشویق جهت تاسیس کنسولگری ها یا دفاتر سایر کشورها در هاینان، جذب نهادهای بین المللی و سازمان های صنعتی، ایجاد انجمن همکاری بین المللی نوآوری در علم و فناوری، گسترش فرهنگ طب چینی و ایجاد مرکز بین المللی تبادل داروی چینی و تقویت همکاری با کشورهای در امتداد "کمربند-راه" تقویت خواهد شد.
گردشگری:
صنعت گردشگری نقش بسیار مهمی در اقتصاد هاینان بر عهده دارد. شرایط ویژه آب و هوایی استان و داشتن طبیعت باعث گردیده که‌هاینان در برنامه خود با محوریت گردشگری خود را تا سال 2025، به عنوان مقصد برتر، نه تنها در چین که در کشورهای همسایه نیز معرفی نماید. هدف این استان پذیرش خدمات گردشگری متنوع‌تر، پیشرفته‌تر و جهانی‌شده‌تر به لطف شکل‌های کسب‌وکار پیشرفته، پتانسیل مصرف‌کننده بهتر، خدمات پیشرفته‌تر در دسترس، و رویه‌ها و مکانیسم‌های مربوطه مطابق با قواعد بین‌المللی است.
صنعت گردشگری در هاینان دارای چندین مزیت توسعه است که از جمله مزایای منحصر به فرد صنعت گردشگری در هاینان می توان به وجود منابع طبیعی متنوع استان، معافیت از عوارض گمرکی هنگام خروج هتلهای مجلل و سیاست روادید رایگان برای گردشگران اشاره نمود.
بر اساس آمار منتشره اداره اداره استانی گردشگری و فرهنگ استان‌هاینان، در سال 2023، حدود 90 میلیون نفر گردشگر داخلی و خارجی به‌هاینان سفر کردند که در مقایسه با سال قبل افزایش حدود 50 درصدی داشته و مجموع درآمد این صنعت در سال 2023 با 71.9 درصد افزایش به حدود 181.3 میلیارد یوان (حدود 25.5 میلیارد دلار آمریکا) رسید.
استان‌هاینان در برنامه‌های خود قصد جذب حدود 99 میلیون گردشگر داخلی و خارجی در سال 2024 را در برنامه گنجانده است و انتظار می‌رود درآمد صنعت گردشگری آن به 207 میلیارد یوآن برسد. هدف این استان پذیرش بیش از یک میلیون گردشگر ورودی به استان در سال 2024 است. همچنین بر اساس برنامه‌های کشور چین، قرار است هاینان تا سال 2025 به یک مرکز گردشگری و مصرف بین المللی و تا سال 2035 به یک مقصد گردشگری و مصرف جهانی برجسته تبدیل گردد.
عوارض معافیت مالیاتی در این استان باعث گردیده که قیمت های کالا در آن 15 تا 35 درصد کمتر از میانگین باشد. تصمیمات دولت محلی از جمله افزایش سقف خرید سالانه در این استان، بدون عوارض گمرکی برای هر نفر از 4 هزار دلار به 13 هزار دلار، وجود 94 هتل مجلل با برند بین المللی دارای مراکز تفریحی لوکس و همچنین سیاست ورود بدون اخذ روادید با اقامت حداکثر 30 روز برای شهروندان 59 کشور، نقش مهمی در جذب گردشگر در این استان داشته است.
سانیا در جنوب این استان، یک استراحتگاه ساحلی استوایی واقع در جنوب جزیره، یکی از تفرجگاه‌های مهم گردشگری و تعطیلات چین است. هاینان همچنین جشنواره‌ها و جشن‌های گردشگری متعددی را ارائه می دهد. "جشنواره بین المللی نارگیل هاینان" که سالانه برگزار می شود هزاران بازدید کننده خارجی و داخلی را به خود جذب می کند. مجمع بوآئو برای آسیا، با الگوبرداری از مجمع جهانی اقتصاد، هر ساله در بوآئو هاینان، رهبران آسیایی را گردهم می آورد.
صنعت کشاورزی:
محصولات دریایی و شیلات نقش مهمی در بخش محصولات دریایی سهم قابل توجهی در اقتصاد استان و صنعت کشاورزی دارد. خط ساحلی طولانی این جزیره، آن را به محل مناسبی برای پرورش میگو، صدف و سایر محصولات آبزی تبدیل کرده است. سانیا و چینگلان از بنادر اصلی ماهیگیری هاینان هستند. محصولاتی از قبیل میگو و ماهی، بخش عمده ای از صید از مناطق غنی ماهیگیری فراساحلی را تشکیل می دهند. پرورش آبزیان با آب شیرین زمینه صادرات بسیاری از آبزیان بخصوص ماهی تیلاپیا را برای بازارهای داخلی و صادراتی فراهم آورده است.
همچنین محصول برنج به طور گسترده در مناطقی از این استان کشت می‌شود و میوه‌هایی نظیر نارگیل، میوه‌های استوایی (از جمله آناناس، که‌هاینان تولیدکننده اصلی چین است، لیچی، انبه)، فلفل سیاه، قهوه، چای، بادام هندی و نیشکر نیز از تولیدات مهم استان‌هاینان می‌باشد.
حمل و نقل:
طول کل بزرگراه ها در استان هاینان به حدود 42 هزارکیلومتر می رسد و با راه اندازی 13 مسیر حمل و نقل جدید بین المللی، ظرفیت کانتینری بنادر استان افزایش یافته است که باعث حضور شرکت های بین المللی لجستیکی داخلی و خارجی پیشرو در این استان شده است. استان هاینان دارای 68 بندر طبیعی با 24 بندر باز است. بندر هایکو، باسوو، بندر یانگپو و بندر سانیا چهار بندر بزرگ هستند و تاکنون چهار فرودگاه هوانوردی غیرنظامی به نام‌های فرودگاه بین‌المللی سانیا فینیکس، فرودگاه بین‌المللی هایکو میلان، فرودگاه چیونگای بائویو (Qionghai Boao) و فرودگاه سانجا یونگچینگ ( Sansha Yongxing ) در این استان به بهره‌برداری رسیده است.
مبادلات تجاری با جمهوری اسلامی ایران:
به استناد گزارش استخراج شده از گمرک چین، حجم مبادلات تجاری جمهوری اسلامی ایران با استان هاینان در سال 2023 بالغ بر 145 میلیون دلار ثبت گردیده که حدود 72 میلیون دلار مربوط به صادرات ایران به هاینان و حدود 73 میلیون دلار نیز واردات ایران از این استان جنوبی چین می باشد. این نکته نیز قابل ذکر است که بسیاری از محصولات صادراتی از ایران به استانهای جنوبی چین از طریق صادرات مجدد از کشورهای ثالث از جمله امارات، ویتنام و ... انجام می گیرد. عمده اقلام صادراتی از کشورمان به استان‌هاینان شامل قیر، متانول، پلی اتیلن، سنگ آهن، زعفران، پسته و انجیر خشک و مهمترین اقلام وارداتی کشورمان از استان‌هاینان شامل قطعات خودرو و وسایل نقلیه، تایر و لوازم جانبی خودرو و انواع محصولات پلاستیکی می‌باشد.
قراردادهای خواهرخواندگی شهرهای استان:
تاکنون 5 قرارداد خواهرخواندگی استان‌هاینان با استانهای هوگو کشور ژاپن، هاوایی آمریکا، آراد کانتی رومانی، استان صحرای سینای مصر و پارانای برزیل امضا شده است و همچنین برخی شهرهای این استان از جمله هایکو دارای 9 قرارداد خواهرخواندگی از جمله با شهر های اوکلاهاما سیتی آمریکا، پرت استرالیا و همچنین شهر سانیا 14 قرارداد خواهرخواندگی از جمله با شهرهای کن فرانسه، لاپو لاپو فیلیپین، آلهامبرا آمریکا دارد.